Dane udostępnione Green-news.pl przez Główny Urząd Nadzoru Budowlanego nie napawają optymizmem. Z prowadzonej przez urząd Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków wynika, że w całym kraju działa blisko 2,87 mln kopciuchów. Mianem tym określa się kotły opalane paliwem stałym o klasie trzeciej lub niższej.

Przeczytaj także: Nowy rekord zimowego zapotrzebowania na moc w energetyce. A na zewnątrz nie da się oddychać

Interesujące jest to, że statystyki nieznacznie pogorszyły się od czerwca 2022 roku, czyli od czasu, gdy gospodarstwa domowe miały obowiązek złożenia do CEEB pierwszych deklaracji dotyczących źródeł ciepła. Według spisu z 2022 roku w całej Polsce było 2,83 mln kopciuchów. Jak tłumaczyć ten matematyczny cud, skoro jednocześnie mamy możliwość wymiany nieekologicznych kotłów, choćby w ramach wsparcia z programu NFOŚiGW „Czyste powietrze”? Okazuje się, że jedną z przyczyn mogły być nieprawidłowe informacje przekazane przez właścicieli domów lub zarządców budynków.

Deklaracje opierały się głównie na wiedzy osób je składających i wpływały w ramach pierwszej fazy zasilania bazy CEEB w dane. Z uwagi na fakt, że ta faza opierała się na deklaracjach obywateli, teraz trwa weryfikacja poprawności danych. Mogą jej dokonywać np. kominiarze w trakcie obowiązkowego przeglądu przewodów kominowych lub inne osoby uprawnione – tłumaczą przedstawiciele wydziału komunikacji GUNB w wysłanych do Green-news.pl odpowiedziach.

Jak wskazują, weryfikacja ma na celu potwierdzenie czy rzeczywiście w domach znajdują się źródła ogrzewania zgłoszone deklaracjach. Dlatego w toku weryfikacji baza jest na bieżąco aktualizowana. To zadanie ciągłe, które ma umożliwić zarówno porównanie danych w CEEB, jak i poznanie skali problemu zanieczyszczenia powietrza szkodliwymi substancjami z kominów domów. A skalę problemów widać nie tylko na poziomie krajowym, ale także regionalnym i lokalnym. Na tej właśnie postawie tworzone są lokalne polityki niskoemisyjne.

Przeczytaj także: Smog nadal dusi polskie miejscowości. Tylko niektóre spełniły normy w ostatnim sezonie grzewczym

Jednak patrząc na ewidencję emisyjności budynków na poziomie całego kraju i poszczególnych województw, widać, że nie jesteśmy gotowi na przepisy antysmogowe, które albo już weszły, albo niebawem wejdą w życie.

Najgorsza sytuacja jest obecnie na Mazowszu, gdzie nadal działa prawie 330 tys. kopciuchów. To ponad 11 proc. wszystkich nieekologicznych kotłów zarejestrowanych w Polsce. Przy tym Warszawa zabrania używania kotłów bezklasowych i tych niespełniających norm eko już od ponad roku, zaś całkowity zakaz palenia węglem w stolicy wprowadzony został w październiku ubiegłego roku.

Niewiele lepiej niż w województwie mazowieckim jest w woj. wielkopolskim, gdzie działa prawie 290 tys. kopciuchów. Jednocześnie oba województwa mają stosunkowo wysoki odsetek domów z piecami najgorszych klas, tj. tych poniżej klasy trzeciej, a także domostw, z których nadal nie złożono informacji. Można więc przypuszczać, że realne statystyki dla niechlubnej czołówki rankingu są jeszcze gorsze od tych, które widzimy dzisiaj.

W pięciu kolejnych województwach liczba kopciuchów przekracza po 200 tys. sztuk. Są to małopolskie (241 tys.), lubelskie (223 tys.), śląskie (222 tys.), podkarpackie (204 tys.) i łódzkie (202 tys.). Najlepiej sytuacja wygląda w Lubuskiem i Opolskiem, bo tam działa odpowiednio 77 tys. i 89 tys. kopciuchów. Ale to Śląsk jest województwem z największą liczbą domów posiadajacych kotły klasy 5, a także spełniających normy ekoprojektu (odpowiednio ok 109 tys. i 11,2 tys.).

Przeczytaj także: Przez Europę przejdzie fala renowacji. Od 2028 roku wszystkie nowe budynki mają być zeroemisyjne

Jednak nawet przodujące w wymianie kopciuchów regiony i tak są spóźnione w procesie likwidowania nieekologicznych źródeł ogrzewania. Zakaz używania kopciuchów obowiązuje od początku bieżącego roku w ośmiu województwach. Wśród nich jest przodująca w rankingu regionów z największą liczbą bezklasowych kotłów Wielkopolska, ale także Lubelszczyzna posiadająca na dziś najmniej takich źródeł ciepła.

Kolejne trzy regiony wprowadzą restrykcje albo tuż po sezonie grzewczym, albo od lipca 2024 roku. Harmonogram wejścia w życie przepisów można znaleźć na dole artykułu.

W kolejnych latach przepisy antysmogowe będą się coraz bardziej zaostrzać. A właściciele domów, którzy nie zdążyli z wymianą starego kopciucha na bardziej przyjazne środowisku źródło ogrzewania, zapłacą kary. Mandaty mogą być albo symboliczne (od 20 zł), albo bardziej dotkliwe (do 5 tys. zł) – zgodnie z art. 24 Kodeksu wykroczeń.

Przeczytaj także: Zarząd NFOŚiGW na razie bez prezesa. Będzie kolejny konkurs

Smog z wielu miejscowości powinien zniknąć wraz z wprowadzeniem przepisów zakazujących używania kotłów bezklasowych. Jednak tempo wymiany nieekologicznych źródeł nadal jest niezadowalające. Sytuacji na pewno nie poprawia problem braku płynności w programie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „Czyste powietrze”. Chociaż Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało o wznowieniu wypłat dla beneficjentów rządowego programu wspierającego gospodarstwa domowe w wymianie kopciuchów oraz termomodernizacji budynków, to ze względu na problemy strukturalne w programie odwołano też niemal cały poprzedni zarząd NFOŚiGW.

Harmonogram wprowadzania przeppisów antysmogowych w poszczególnych regionach Polski:

Województwo mazowieckie

• 1 stycznia 2023 r. zakaz kopciuchów (kotłów bezklasowych) oraz pieców niespełniających wymogów ekoprojektu
• 1 października 2023 r. obowiązuje całkowity zakaz palenia węglem w Warszawie
• 1 stycznia 2028 r. w gminach okalających stolicę, z wyjątkiem kotłów klasy 5. zainstalowanych przed 10 listopada 2017 r. oraz kotłów spełniające normy Ecodesign zamontowanych przed 1 czerwca 2022 roku
• 1 stycznia 2028 r. zabronione będzie stosowanie kotłów o klasie niższej niż 5.

Województwo małopolskie

• od wiosny 2024 r. (do końca sezonu grzewczego) piece bezklasowe oraz takie, które nie spełniają kryteriów z uchwały
• 1 stycznia 2027 r. piece o klasie poniżej 5.

Województwo wielkopolskie

• 1 stycznia 2024 r. kopciuchy, czyli piece niespełniające norm żadnej z klas
• 1 stycznia 2026 r. kotły niespełniające wymogów ekoprojektu lub klasy 5. normy PN-EN 303-5:2012, (z wyjątkami)
• 1 stycznia 2028 r. piece o klasie 3. i 4.

Województwo dolnośląskie

• 1 lipca 2024 r. kotły niespełniające wymogów 3. klasy normy PN-EN 303-5:2012 (czyli kopciuchy)
• 1 lipca 2028 r. – piece na węgiel lub drewno o klasie niższa niż 5.

Województwo śląskie

• 1 stycznia 2022 r. piece bezklasowe eksploatowane dłużej niż 10 lat od daty wyprodukowania
• 1 stycznia 2024 r. kotły bezklasowe używane od 5 do 10 lat od daty produkcji
• 1 stycznia 2026 r. kotły bezklasowe używane do 5 lat od daty wyprodukowania
• 1 stycznia 2028 r. piece na paliwa stałe o klasie niższej niż 5.

Województwo łódzkie

• 1 stycznia 2025 r. piece bezklasowe, niespełniające wymogów żadnej z norm (posiadacze pieców i kominków sprzed 2018 r. mają czas do 1 stycznia 2026 r. na zamontowanie wymaganych w uchwale filtrów)
• 1 stycznia 2028 r. wszystkie piece na paliwa stałe poniżej klasy 5.

Województwo kujawsko-pomorskie

• 1 stycznia 2024 r. kominki i inne ogrzewacze pomieszczeń, które nie spełniają norm z uchwały antysmogowej
• 1 stycznia 2028 r. piece o klasie niższa niż 5.

Województwo lubelskie

• 1 stycznia 2024 r. piece bezklasowe (kopciuchy) oraz kotły klasy 1. i 2. według normy PN-EN 303-5:2002.
• 1 stycznia 2027 r. każdy piec węglowy klasy 3. i 4.

Województwo lubuskie

• 1 stycznia 2024 r. w Zielonej Górze i Gorzowie Wielkopolskim piece na paliwa stałe o klasie niższej niż 5
• 1 stycznia 2027 r. piece na paliwa stałe o klasie niższej niż 5 poza tymi miastami

Województwo opolskie

• 1 stycznia 2029 r. piece bezklasowe
• 1 stycznia 2032 r. kotły klas 3. i 4.

Województwo podkarpackie

• 1 stycznia 2024 r. kotły bezklasowe eksploatowane od 5 do 10 lat od daty produkcji
• 1 stycznia 2026 r. kotły bezklasowe eksploatowane do 5 lat od daty produkcji
• 1 stycznia 2028 r. pieca na węgiel o klasie poniżej 5.

Województwo pomorskie

• 1 stycznia 2024 r. w Sopocie zakaz ogrzewania węglem oraz drewnem
• 1 września 2024 r. piece bezklasowe lub o klasie niższej niż 3
• 1 września 2026 r., pieców o klasie 3. oraz 4.

Województwo świętokrzyskie

• 1 lipca 2024 r. piece o klasie 3. i 4.
• 1 lipca 2026 r. kotły o klasie 5.

Województwo zachodniopomorskie

• 1 stycznia 2024 r. piece bezklasowe, czyli kopciuchy niespełniające żadnych norm
• 1 stycznia 2028 r. piece o klasie poniżej 5.