Spór o to, kto ponosi winę za zanieczyszczenie powietrza w Polsce, trwa od lat. Przybywa też spraw w sądach. Jedną z pionierek w prawnej walce o czyste powietrze jest aktorka Grażyna Wolszczak. Pierwszą sądową batalię wygrała w 2019 roku.

– Ludzie, mamy wielką moc. Korzystajmy z tego! – mówiła w 2019 roku, po wyjściu z sali rozpraw. Wygrała pierwszy w historii proces przeciwko państwu o smog. Wyrok nie był prawomocny, a Skarb Państwa złożył wtedy apelację. W piątek 10 września warszawski sąd tę apelację oddalił.

– Sąd Okręgowy w Warszawie wskazał wyraźnie, że zanieczyszczenie powietrza jest zjawiskiem realnym i niebezpiecznym, a nasze Państwo dopuszcza się bezprawnych zaniedbań, w wyniku których naruszane są prawa obywateli – skomentował pełnomocnik Grażyny Wolszczak, mec. Radosław Górski, informując o orzeczeniu. – Jest to również, a może przede wszystkim, spór cywilizacyjny o to, jaka jest współcześnie rola państwa w zakresie ochrony środowiska – zaznaczył.

Przeczytaj też: W Warszawie wystartował licznik kopciuchów

W styczniu 2019 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia zasądził 5 tys. zł, które Skarb Państwa miał zapłacić na rzecz jednej z organizacji onkologicznych. W uzasadnieniu podkreślono, że każdy ma prawo do korzystania z nieskażonego środowiska.

O prawo do czystego powietrza walczy coraz więcej osób. W październiku 2019 r. 35 tys. zł na cele charytatywne wygrali aktor Jerzy Stuhr, dziennikarz Mariusz Szczygieł i tłumacz Tomasz Sadlik. Ich pozew również dotyczył zanieczyszczenia powietrza. Orzeczenie sądu wciąż jest nieprawomocne.

Do rozpoznania został skierowany także pozew grupowy dotyczący odpowiedzialności za złą jakość powietrza w Polsce, w którym reprezentantką grupy jest aktorka Katarzyna Ankudowicz.

Przeczytaj też: Kryzys klimatyczny już uderza w dzieci w Polsce

Grażyna Wolszczak miała w planach pozew przeciwko władzom Warszawy, ale wycofała się jednak z niego w styczniu 2019 roku po spotkaniu z prezydentem miasta Rafałem Trzaskowskim. Po rozmowie ztłumaczyła, że Warszawa od wielu lat wdraża dobre projekty, w których chodzi o walkę ze smogiem. Działania, o których mówiła, dotyczyły transportu i dopłat do wymiany kopciuchów.

Grażyna Wolszczak niedawno zaangażowała się w akcję #pozywamzasmog. Dziś rano poinformowała, że pozew wobec @warszawa zostanie wycofany. Dziękuję za zaufanie wobec programu walki ze smogiem, który przedstawiliśmy z @JustynaGlusman. Działajmy wspólnie. Wszystkie ręce na pokład! pic.twitter.com/otLwnFOzMa

— Rafał Trzaskowski (@trzaskowski_) January 8, 2019

W grudniu 2020 roku w Wielkiej Brytanii zapadł bezprecedensowy wyrok w sprawie zanieczyszczenia powietrza. Sąd orzekł, że 9-letnia Ella Adoo-Kissi-Debrah zmarła w 2013 roku w następstwie ataku astmy, a winny był smog. Powodem zaostrzenia się choroby przewlekłej było zanieczyszczenie powietrza w okolicy domu dziewczynki. Był to pierwszy przypadek w historii, kiedy sąd uznał złą jakość powietrza za przyczynę zgonu.

Zdjęcie: Apollo Reyes on Unsplash