Partnerzy strategiczni
Przeszukaj zasoby greenews.pl
Trwają prace nad nowelizacją Prawa energetycznego zawartą w projekcie UC84. Celem reformy jest uporządkowanie rynku, uwolnienie blokowanych mocy przyłączeniowych i przyspieszenie transformacji energetycznej, choć dla inwestorów oznacza to również większą dyscyplinę dokumentacyjną i finansową. Branża patrzy na te zmiany z mieszanką oczekiwań i pytań: czy przyspieszą one rozwój OZE, czy dołożą kolejnych barier proceduralnych
Do Stałego Komitetu Rady Ministrów 21 listopada trafił przygotowany przez Ministerstwo Energii projekt ustawy UC84. To nowelizacja ustawy Prawo energetyczne, która ma zmienić zasady przyłączania do sieci elektroenergetycznej oraz wzmocnić pozycję odbiorcy energii. Kluczowym elementem jest uporządkowanie zasad dostępu do infrastruktury sieciowej i przyspieszenie procesów – co jest odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie inwestorów OZE, ograniczenia w dostępie do sieci i wyzwania związane z transformacją energetyczną.
Jedną z ważniejszych zmian jest skrócenie okresu ważności warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, z dotychczasowych 2 lat do 1 roku od dnia doręczenia (nie dotyczy to m.in. źródeł ciepłowniczych, gazowych i wodorowych, w przypadku których okres nadal wynosi 2 lata). Oznacza to, że inwestorzy OZE będą musieli działać szybciej, planować konsekwentnie i osiągać gotowość realizacyjną wcześniej. W branży toczy się cały szereg dyskusji, czy wymóg ten będzie skłaniał firmy do sprawniejszej realizacji projektów, czy raczej stanie się kolejnym utrudnieniem. W praktyce rozwój projektów OZE najczęściej bywa spowalniany przez rozwlekłe procedury administracyjne, a nie opieszałość inwestorów.
Projekt UC84 wymusi dyscyplinę w realizacji inwestycji poprzez obowiązek zawiadomienia operatora – w terminie 24 miesięcy (36 miesięcy w przypadku turbiny wiatrowej, biogazowni i biogazowni rolniczej) od zawarcia umowy – o ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę obejmującej co najmniej 80 proc. mocy zainstalowanej elektrycznej (a dla bateryjnych magazynów energii również w zakresie 80 proc. pojemności instalacji objętej umową).
W przypadku urządzeń odbiorczych – wymagana będzie decyzja o pozwoleniu na budowę dla min. 50 proc. mocy instalacji.
Brak zawiadomienia sprawi, że umowa o przyłączenie wygaśnie z mocy prawa. Uniknięcie tego skutku będzie możliwe, jeżeli inwestor wykaże działanie siły wyższej. Ponadto inwestor może wydłużyć termin na dostarczenia pozwolenia o 24 miesiące, jeżeli wniesie dodatkowe zabezpieczenie w wysokości 60 zł/kW mocy przyłączeniowej
Projekt liberalizuje mechanizm cable-poolingu: poprzez jeden punkt przyłączenia mogą być podłączone różne instalacje, w tym magazyny i instalacje konwencjonalne. Ponadto stosowanie kodeksów sieci dotyczyć ma tylko przyłączanej jednostki wytwórczej, chyba że była ona modernizowana.
Dalsze uproszczenia w zakresie ekspertyz oraz niewnoszenie zaliczki (przy braku zmiany mocy przyłączeniowej) pozwoli na lepsze wykorzystanie istniejącej infrastruktury i zmniejszenie kosztów przyłączeń wielu instalacji.
Projekt wprowadza też nowe stawki i obowiązki finansowe przy przyłączeniach (w sieci powyżej 1 kV):
Projekt UC84 wprowadza również konkretny termin – 6 miesięcy – w którym należy złożyć wniosek do Prezesa URE o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego odmowy zawarcia umowy o przyłączenie. Ma to przyspieszyć procesy i zwiększyć pewność inwestycyjną w przyłączeniach do sieci o napięciu powyżej 1kV.
Prace nad projektem wzbudziły szerokie dyskusje w branży, zgłoszono też szereg uwag. Na etapie konsultacji z projektu usunięto np. zaproponowane we wcześniejszych wersjach wprowadzenie systemu „kolorowych stref” określających potencjał przyłączeniowy sieci pod nowe instalacje OZE. Mechanizm ten miał zwiększać przejrzystość procesów i wskazywać inwestorom dostępność mocy w ujęciu regionalnym. W toku ustaleń rozwiązanie to zostało w większości usunięte – pozostawiono jedynie wyjątek w postaci przeprowadzenia przez operatora w latach 2026–2028 konkursów dla nie więcej niż dwóch stacji elektroenergetycznych, i tylko do przydzielenia mocy przyłączeniowych dla instalacji OZE PV lub z wiatru na lądzie lub magazynu energii elektrycznej.
Nowelizacja wprowadza także nowe narzędzia ochrony konsumentów:
a. Umowy z gwarancją stałej ceny i umowy dynamiczne – sprzedawca, który sprzedaje energię elektryczną do co najmniej 200 tys. odbiorców końcowych ma zostać zobowiązany do oferowania sprzedaży na podstawie umowy z ceną dynamiczną oraz umowy na czas oznaczony z gwarancją stałej ceny zawieranej na okres co najmniej 1 roku. Sprzedawca nie może wypowiedzieć umowy na czas oznaczony z gwarancją stałej ceny przed upływem okresu na jaki została zawarta.
b. Streszczenie umów – sprzedawca najpóźniej w dniu zawarciu umowy sprzedaży z odbiorcą końcowym ma poinformować go w sposób przejrzysty i zrozumiały o kosztach, korzyściach i ryzykach związanych z danym rodzajem umowy, w tym o: cenie, środkach komunikacji, sposobach płatności, a także o porównywarce ofert.
c. Dodatkowa ochrona odbiorców dotkniętych ubóstwem energetycznym – modyfikacja przepisów o programie wsparcia, np. w zakresie progów dochodowych koniecznych dla uznania ubóstwa energetycznego.
d. Promowanie oszczędnego zużycia energii – obowiązek publikacji kodeksów dobrych praktyk na stronach internetowych operatorów sieci i sprzedawców.
Reforma przyłączeniowa zaproponowana przez ustawę UC84 to wyraźny sygnał dla rynku OZE: priorytet mają dostać projekty realizowane lub gotowe do realizacji, infrastruktura musi być wykorzystywana efektywnie, a standardy przyłączeń i ochrony odbiorcy istotnie się zaostrzają. Dla inwestorów oznacza to konieczność dokładnego planowania, zabezpieczenia finansowego i szybszej realizacji. Dla operatorów – większej transparentności i większego nacisku na efektywne zarządzanie mocą w sieci. Wreszcie dla odbiorców – lepszej ochrony, większej przejrzystości i nowych konstrukcji oferty energetycznej.
Kluczowe będzie jednak, czy brzmienie ustawy znajdzie odzwierciedlenie w działaniu operatorów i czy infrastruktura nadąży za tempem zmian.
Spółka PROKON jest międzynarodowym inwestorem parków energetycznych złożonych z inwestycji w elektrownie wiatrowe, fotowoltaiczne, magazyny energii, biogazownie oraz rozwiązania hybrydowe. Od ponad 30 lat działa aktywnie w zakresie dewelopmentu, eksploatacji i serwisowania odnawialnych źródeł energii. Prokon Polska posiada szerokie portfolio projektów wiatrowych, fotowoltaicznych i hybrydowych w trakcie rozwoju, a także parków wiatrowych w eksploatacji na terenie całej Polski.
PROKON eksploatuje już m.in. ponad 420 turbin wiatrowych w Europie (w tym kilkadziesiąt w Polsce) o łącznej mocy ponad 900 megawatów, które serwisuje samodzielnie oraz rozwija w kierunku rozwiązań hybrydowych odpowiadając na zapotrzebowanie krajowych systemów energetycznych. Aktywnym rozwojem i eksploatacją własnych inwestycji z zakresu odnawialnych źródeł energii wnosi realny wkład w transformację energetyczną Polski i Europy. Od 2015 r. działa w ramach jednej z największych europejskich spółdzielni energetycznych – Prokon Regenerative Energien eG. Od tego czasu ponad 41 tys. osób połączyło siły, aby pracować na rzecz kształtowania zrównoważonej przyszłości energetycznej.
W aktualnej wersji projektu nowelizacji Prawa energetycznego (UC84) proponuje się istotne zmiany w przyłączeniach do sieci, w szczególności wielkoskalowych odnawialnych źródeł energii (OZE). W zamyśle projektodawców ustawy celem jest uporządkowanie rynku i uwolnienie mocy przyłączeniowych zajmowanych przez tzw. projekty „widma”, które nie wykazują realnych postępów inwestycyjnych. Zakłada się, że nowe rozwiązania pozwolą lepiej wykorzystać istniejącą i planowaną infrastrukturę sieciową oraz stworzyć przestrzeń dla inwestycji faktycznie gotowych do budowy.
Projekt przewiduje również dopuszczenie różnych terminów realizacji projektów OZE w zależności od technologii (fotowoltaicznej i wiatrowej), co można uznać za krok w dobrym kierunku. Pozytywnie należy ocenić także możliwość wspólnego wykorzystania przyłączy (cable pooling) przez różne instalacje oraz wprowadzenie odmiennych i w zamierzeniu bardziej elastycznych formuł umów przyłączeniowych. Jednocześnie nowa opłata za rozpatrzenie wniosku, podwyższone zaliczki i wymóg wielomilionowych zabezpieczeń finansowych mogą stanowić wyzwanie, zwłaszcza dla mniejszych wytwórców energii. Ponadto istotne jest, że nowe regulacje i opłaty obejmą również wcześniej złożone wnioski, a trwające umowy będą weryfikowane pod kątem postępów – pod rygorem ich wygaśnięcia.
Skuteczność tego modelu w praktyce – i to, czy rzeczywiście przyniesie on korzyści odbiorcom energii oraz zwiększy stabilność systemu – zależeć będzie od tego, na ile w procesie wdrażania uwzględnione zostaną doświadczenia branży wytwórczej i lokalnych samorządów. Stały dialog między uczestnikami rynku a ustawodawcą pozostaje kluczowy, by wypracować rozwiązania, które uporządkują proces przyłączeniowy przy jednoczesnym utrzymaniu tempa transformacji energetycznej.
Ostatecznie to praktyka pokaże, czy reforma przyspieszy rozwój rynku, czy wprowadzi nowe bariery w dostępie do sieci.
